1. Bệnh lý đục bao sau là gì?

Trong cấu tạo giải phẫu của mắt, thủy tinh thể được bao bọc bởi một lớp màng trong suốt gọi là bao thủy tinh thể, có vai trò chứa đựng và bảo vệ cho thủy thể tinh tự nhiên trong mắt của chúng ta.

Đối với bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh lý đục thủy tinh thể, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật tán nhuyễn thủy tinh thể bị đục bằng siêu âm (phẫu thuật PHACO) hay lấy thể thủy tinh ngoài bao, lúc này bác sĩ sẽ loại bỏ một phần phía trước của bao thủy tinh thể và sử dụng năng lượng siêu âm để tán nhuyễn và hút thủy tinh thể bị đục ra ngoài – giữ lại bao sau của thủy tinh thể. Sau đó, tinh thể nhân tạo được đặt vào trong túi bao thủy tinh thể còn lại mà vẫn bảo tồn nguyên vẹn và giữ được độ trong suốt của bao sau. Đảm bảo tính chất quang học và sự phục hồi thị lực của bệnh nhân sau phẫu thuật.

Phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo bằng phương pháp PHACO tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt. Bác sĩ thực hiện: Bác sĩ CKII Trần Bá Kiền.

Thông thường sau khi phẫu thuật điều trị đục thủy tinh thể, thị lực của bệnh nhân sẽ được cải thiện ở mức rất tốt. Tuy nhiên, theo thời gian, các tế bào biểu mô thủy tinh thể còn sót lại tiếp tục di cư và thâm nhập ra phía sau, dẫn đến tình trạng đục bao sau.

Cấu tạo giải phẫu của bao sau thủy tinh thể. Neoretina. https://neoretina.com/blog/evolution-of-cataract-surgery-types-of-surgery-and-advantages-of-technological-advancements/

Theo số liệu của Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ, trong vòng 5 năm sau phẫu thuật điều trị đục thủy tinh thể bằng phương pháp PHACO, từ 20-50% người bệnh gặp phải hiện tượng đục bao sau khiến thị lực bị suy giảm.

2. Biến chứng của bệnh lý đục bao sau nếu không điều trị là gì?

Bệnh lý đục bao sau là diễn tiến thường gặp sau phẫu thuật đục thủy tinh thể có thể dẫn đến giảm thị lực, ảnh hưởng đến sinh hoạt nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh lý đục bao sau đối với bệnh nhân đã từng phẫu thuật thay thủy tinh thể nhân tạo:

Sau khi bệnh nhân được điều trị bệnh lý đục thủy tinh thể bằng phẫu thuật và thay thủy tinh thể nhân tạo, có thể từ mắt người bệnh sẽ gặp phải tình trạng:

Nhìn mờ trở lại: Lúc mới đầu sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, bệnh nhân nhìn rất rõ, sau một thời gian, mức độ nhìn mờ sẽ tăng dần, có thể dẫn đến cản trở sinh hoạt hàng ngày.
Tăng tần suất bị chói mắt khi đi trời nắng hoặc đi buổi tối có xe ngược chiều chiếu đèn vào mắt, nhạy cảm với ánh sáng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Một số trường hợp do tiến triển bệnh lý âm thầm và bệnh nhân không đi khám bệnh, tình trạng bệnh có thể nhìn mờ hơn cả lúc trước khi phẫu thuật, thậm chí có thể giảm đến mức độ mù lòa.

Nhìn mờ trở lại sau phẫu thuật đục thủy tinh thể. Nguồn: All About Vision. https://www.allaboutvision.com/conditions/symptoms/blurry-night-vision/

4. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng đục bao sau thủy tinh thể

Phẫu thuật thay thế thủy tinh thể nhân tạo khi mắt bị đục chỉ có tác dụng khôi phục thị lực cho người bệnh chứ không thể tác động hay kìm hãm được các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh lý đục bao sau như: quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể, biến chứng của các bệnh lý toàn thân khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu,…

Sau khi phẫu thuật đục thủy tinh thể, những tế bào biểu mô nằm trên bao tiếp tục phát triển và di cư về phía sau, dần dần lớp tế bào này sẽ dày lên, làm giảm tính trong suốt của bao sau thủy tinh thể. Vì vậy, bệnh lý đục bao sau thủy tinh thể này sẽ gây cản trở ánh sáng đi vào võng mạc, điều này khiến thị lực ngày càng suy giảm, gây ra các triệu chứng như nhìn mờ, chói mắt.

Bệnh lý đục thủy tinh thể dưới bao sau này nếu không được điều trị sẽ khiến tình trạng suy giảm thị lực ngày càng nặng thêm, thậm chí dẫn tới mù lòa.

Tình trạng đục bao sau tiến triển nặng. Nguồn: International Centre for Eye Health, London School of Hygiene & Tropical Medicine. www.iceh.org.uk

5. Bệnh lý đục bao sau thủy tinh thể được điều trị như thế nào?

Bệnh lý đục bao sau có thể được điều trị một cách đơn giản và hiệu quả. Phương pháp chiếu tia laser thường được chỉ định, tia laser sẽ được chiếu để phá hủy vùng bị đục ở bao sau, giúp ánh sáng đi từ ngoài vào mắt qua thủy tinh thể nhân tạo và đi tới võng mạc mà không còn sự cản trở, từ đó mắt có thể nhìn sáng rõ trở lại.

Quy trình điều trị đục bao sau tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt:

Bước 1: Bệnh nhân sau khi được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán bệnh lý đục bao sau.
Bước 2: Bệnh nhân sẽ được bác sĩ thăm khám kĩ càng với thuốc nhỏ giãn đồng tử để đánh giá mức độ và loại hình đục bao sau; Đánh giá các tổn thương hoặc bất thường kèm theo (nếu có); Lựa chọn mức năng lượng và kiểu hình mở bao sau phù hợp với tình trạng bệnh lý của bệnh nhân.
Bước 3: Khi được chỉ định thực hiện thủ thuật laser bao sau để điều trị bệnh lý đục bao sau, bệnh nhân sẽ được nhỏ thuốc gây tê bề mặt. Tiếp theo, bác sĩ sẽ đặt kính áp tròng giúp cố định mắt bệnh nhân. Bác sĩ sau đó sẽ sử dụng máy laser YAG đã hiệu chỉnh mức năng lượng phù hợp với bệnh nhân, mở một lỗ đủ rộng tại trung tâm bao sau bị đục, tái tạo lại môi trường trong suốt giúp ánh sáng đi từ ngoài vào hội tụ trên hoàng điểm giúp bệnh nhân nhìn rõ trở lại.

Điều trị đục bao sau bằng laser YAG. Nguồn: Mount Waverley Eye Surgeons. https://www.mtwaverleyeye.com.au/posterior-capsulotomy

6. Ưu điểm của phương pháp điều trị đục bao sau bằng laser YAG:

Thời gian thực hiện rất nhanh chóng, chỉ mất 1-2 phút cho mỗi mắt
Sau thủ thuật, bệnh nhân không cần nằm lại viện, chỉ cần dùng thuốc nhỏ mắt trong vài ngày.
Không cần phải tạo đường mổ, rất an toàn, mắt không thấy cảm giác gì trong quá trình thực hiện.
Sau khi thực hiện xong, bệnh nhân đục bao sau có thể trở lại ngay với sinh hoạt, công việc hàng ngày bình thường.
Và đặc biệt, với phương pháp điều trị đục bao sau bằng laser YAG tại bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt, bệnh nhân chỉ cần điều trị một lần duy nhất, cam kết không bị tái phát đục bao sau thủy tinh thể.

Nhiều phương pháp điều trị sử dụng thuốc hoặc các liệu pháp miễn dịch để điều trị đục bao sau đang được nghiên cứu, tuy nhiên, các nghiên cứu trên sinh vật sống chưa thể kết luận được về tính an toàn hay hiệu quả của các phương pháp này. Do đó, điều trị bệnh lý đục bao sau bằng phương pháp mở bao sau bằng laser là phương pháp tối ưu và hiệu quả nhất hiện nay.

7. Thị lực sau khi điều trị bằng laser đục bao sau phục hồi như thế nào?

Người bệnh có thể nhìn rõ trở lại sau khi điều trị mở bao sau bị đục bằng laser. Bác sĩ sẽ sử dụng năng lượng từ tia laser để loại bỏ một phần bao sau bị đục tại trục quang học của mắt, tái tạo lại môi trường trong suốt cho mắt để ánh sáng có thể đi vào và hội tụ tại võng mạc của bệnh nhân. Nếu không được điều trị sớm và kịp thời, tình trạng đục bao sau sẽ tiến triển ngày càng nặng và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực của bệnh nhân.

Điều trị bằng laser YAG được xem là phương pháp điều trị đục bao sau thể thủy tinh rất nhanh và hiệu quả. Tuy nhiên, trong 1-2 ngày đầu sau khi thực hiện chiếu laser, bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng các đốm đen trôi qua trôi lại trong vùng nhìn của mắt được làm thủ thuật, được bệnh nhân mô tả như có ruồi bay lởn vởn trước mắt. Tình trạng này là hoàn toàn bình thường do bác sĩ sử dụng năng lượng laser hội tụ để làm phân rã phần vỏ bao sau bị đục. Do đó, một số mảnh phần tử bao sau sẽ trôi qua lại tại trục thị giác trong vài ngày và sau đó tình trạng này sẽ hết hoàn toàn.

8. Sau khi điều trị đục bao sau bệnh nhân cần làm gì?

Mặc dù sau khi điều trị đục bao sau thủy tinh thể, bệnh nhân không bị tái phát bệnh lý này. Tuy nhiên bệnh nhân cần xây dựng và thực hiện một lối sống lành mạnh để bảo vệ mắt, giảm thiểu nguy cơ các bệnh lý khác về mắt có thể xuất hiện:

Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh: Tăng cường thực phẩm có chứa chất dinh dưỡng tốt cho mắt như các thực phẩm giàu Omega-3, lutein, zeaxanthin, giàu đạm, giàu chất béo,… như cá ngừ, cá hồi, cá thu, thịt đỏ, trứng, sữa, hoa quả, súp lơ, rau cải,…
Tránh xa các chất kích thích gây hại cho mắt: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê, …
Đeo kính: Để có thể bảo vệ mắt tránh khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài như khói, bụi, ô nhiễm, tia cực tím của mặt trời, …
Hạn chế tiếp xúc với các thiết bị điện tử trong thời gian dài: Máy tính, điện thoại là nguồn phát ra ánh sáng xanh không tốt cho mắt, nên hạn chế sử dụng.
Vệ sinh mắt: Giữ gìn đôi mắt sạch sẽ hàng ngày.
Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 6- 8 tiếng/ngày, không thức khuya quá 11 giờ đêm để tránh cho mắt bị quá mệt mỏi.
Sử dụng viên uống bổ mắt: Các viên này nên dùng theo chỉ định của bác sĩ. Các thành phần trong viên có rất nhiều công dụng như chống lão hóa, chống oxy hóa mạnh mẽ, bổ sung các dưỡng chất cần cần thiết cho võng mạc của mắt, ngăn ngừa phát triển các bệnh lý võng mạc cũng như phòng ngừa các biến chứng khác.
Tái khám: Bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám định kì theo chỉ định của bác sĩ để có thể phát hiện sớm các vấn đề về mắt, có biện pháp điều trị kịp thời giúp đạt hiệu quả cao, hồi phục thị lực.

Bệnh nhân cần tuân thủ lịch tái khám định kỳ sau khi phẫu thuật điều trị đục thủy tinh thể. Ảnh: Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt

9. Chi phí điều trị đục bao sau là bao nhiêu?

Chi phí điều trị đục bao sau bằng phương pháp laser YAG tại bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt có giá trung bình khoảng 800.000đ/một mắt. Chi phí điều trị còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như chế độ Bảo hiểm của từng người bệnh, thuốc nhỏ sau điều trị, vì vậy, không có mức giá quy định chung cho phẫu thuật này.

Máy LASER Zeiss Visulas YAG III điều trị đục thủy tinh thể dưới bao tại Bệnh Viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt. Ảnh: Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt

Bệnh lý đục bao sau ở mắt không nguy hiểm và có thể được điều trị khỏi hoàn toàn nếu bạn phát hiện sớm và đến đúng địa điểm uy tín, chất lượng. Tại Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt, bệnh nhân sẽ được cung cấp đầy đủ và toàn diện tất cả các phương pháp điều trị đục bao sau từ mở bao sau bị đục bằng laser YAG cho đến mở bao sau bằng phẫu thuật đối với những trường hợp đục rất nặng không thể sử dụng laser hoặc bệnh nhân không thể điều trị đục bao sau bằng laser do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngoài ra nếu gặp bất kỳ các vấn đề về mắt, bạn hãy đừng ngần ngại đến ngay các cơ sở y tế chuyên về nhãn khoa uy tín để được tư vấn, hỗ trợ và điều trị kịp thời.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn Đà Lạt tự hào là Bệnh viện chuyên khoa Mắt đầu tiên tại khu vực Lâm Đồng, được xây dựng và chú trong phát triển theo tiêu chuẩn và trên con đường khẳng định chất lượng Nhãn khoa hàng đầu Tây Nguyên.

Kiểm duyệt bởi: Bác sĩ CKII. Nguyễn Vũ Long

Tài liệu tham khảo:

Raj, et al. (2007). Post-operative capsular opacification: a review. International journal of biomedical science : IJBS, 3(4), 237–250.

Caroline Awh. Posterior Capsule Opacificationy. Xuất bản 13 tháng 08, 2023.https://eyewiki.aao.org/Posterior_Capsule_Opacification